Półwysep Jukatan – najpiękniejsze cenoty

Jukatan to najpopularniejsza część Meksyku, którą corocznie odwiedzają miliony turystów z całego świata. Poza Morzem Karaibskim i bajecznymi plażami z aksamitnym białym piaskiem, turystów przyciągają tu unikatowe na skalę światową cenoty.

---

Czym jest cenote?

Cenote to naturalna wapienna studnia. Nazwa wywodzi się z języka Majów dz’onot/tzonot, które oznacza „jaskinię z wodą”. Cenoty były miejscem, w którym Majowie składali dary, również ludzkie.  Archeologowie w niektórych z nich, na podstawie badań stwierdzili, że wiele z kości, które odnaleziono, należały do dzieci poniżej 11 roku życia.

Cenoty uznawane też były jako połączenie z inframundo, czyli światem zmarłych, znanym jako Xibalbá (w języku quiche „miejsce ukryte”) – miejsce, w którym żyło dwunastu bogów śmierci.

Można wyróżnić trzy rodzaje cenotów: zamknięte (jaskinie), półotwarte oraz otwarte. Ta klasyfikacja jest związana z ich wiekiem. Najmłodsze to te z nienaruszoną kopułą, najstarsze zaś są całkowicie otwarte i bardziej już przypominają staw czy jezioro.

Cenoty datuje się na epokę lodowcową. Ale mówi się też, że powstały w wyniku uderzenia wielkiego meteorytu w Chicxulub na Półwyspie Jukatan. Ten, podczas upadku, stworzył głębokie podziemne depresje. To w tym samym czasie wyginęły dinozaury.

Na Półwyspie Jukatan doliczono się kilkuset tysięcy cenotów. W różnych publikacjach można znaleźć liczby od 2000, 5000 do 8000 tysięcy. Podczas dwumiesięcznego pobytu w Meksyku, odwiedziłam zaledwie kilkanaście z nich i zabieram Cię w te, które najbardziej przypadły mi do gustu.

---

Na końcu znajdziesz informacje praktyczne i sugestie, gdzie nocować oraz co ze sobą zabrać.

Warto Na Riwierze Maya wypożyczyć samochód, by móc objechać wiele cenotów i przy okazji inne miejsca, jak np. ruiny. Po Meksyku jeździ się bardzo dobrze. Nie miałam żadnych problemów przy wypożyczeniu samochodu. Jeżeli rozważasz wypożyczenie sprawdź dostępność i ceny, np. w Tulum. Samochód możesz też już wypożyczyć od razu na lotnisku w Cancun. Sprawdź dostępność i ceny.

---

Cenoty w Kantun Chi

• 

Kantun Chi to ekopark, na którego terenie znajdziesz pięć cenotów i podziemną rzekę. Zupełnie nie rozumiem, dlaczego ten park nie należy do top pięć albo dziesięć atrakcji na Riwierze Maya. Każdy, któremu polecałam to miejsce, był zachwycony. My spędziliśmy w nim cały dzień i przyznam, że z ogromną chęcią wybrałabym się do parku ponownie. Jedno z ciekawszych doświadczeń w moim życiu, szczególnie jeśli chodzi o magiczną, niesamowitą, nieziemską podziemną rzekę. Kantun Chi to jest podróż do innego świata.

W ramach wejścia możesz spędzić czas w pięciu różnych cenotach:

• Kantun Chi, co w języku Majów oznacza żółte kamienne usta. To cenote półotwarte o szacowanej głębokości od 1 do 12 metrów. Jeden z moich ulubionych w parku. Można popływać w środku kajakiem.

• Saskaleen Ha, oznaczający „przezroczystą wodę”. Jest jednym z największych cenotów w parku i podobnie jak powyższy jest półotwarty o głębokości od 1 do 6 metrów.

• Uchben Ha, czy „antyczna woda””Ancient Water” i jak sama nazwa wskazuje cenote otwarte.Zacil Ha, czyli „czysta woda”, który jest jaskinią.
• Zacil Ha, czyli „czysta woda”, który jest jaskinią.

• Zihil Ha, czyli „gdzie rodzi się woda”, cenote otwarty i dostępny tylko w ramach pakietu pełnego. Świetne miejsce, w którym można skakać do wody, i w którym ja pierwszy raz w życiu zdecydowałam się skoczyć.

Godziny otwarcia: 9:00 – 17:00 (Bądź już o 9 rano, bo to miejsce na spędzenie całego niesamowitego dnia) Wstęp: Cena zależy od pakietu. Można wybrać tylko odwiedziny w 4 cenotach albo tylko podziemną rzekę. Najlepszym, choć na pewno nie najtańszym rozwiązaniem jest pełen pakiet, w ramach którego również wliczony jest przepyszny lunch. Ceny od ok 500 – 1400 pesos.

---

---

Cenote Corazon

Nie należy do najpopularniejszych. I z jednej strony zupełnie tego nie rozumiem, a z drugie mega się cieszę, bo dzięki temu, mogliśmy tym miejscem cieszyć się przez długi czas sami. Corazon z góry przypomina kształtem serce (po hiszpańsku corazon oznacza serce) i jest cenote otwartym. Trafiłam na nie zupełnie przypadkiem, gdy wracałam rowerem znad Laguny Kaan’Luum. Dostrzegłam wyblakły bilbord, na którym ledwie można było dostrzec nazwę i kształt cenote. Zaryzykowałam.

• 

Miejsce jest spore i oferuje stoliki i krzesełka, przy których można biesiadować niemal przez cały dzień. Polecam, bo nie dość, że jest pięknie, to można znaleźć ciszę i spokój. Warto wziąć rurkę do snurkowania i okulary.

Godziny otwarcia: 9:00 – 17:00 Wstęp: 150 pesos

---

Cenote Calavera

Moje pierwsze cenote w życiu. I całkiem słusznie wpadło na listę jako pierwsze, bo calavera oznacza po hiszpańsku czaszkę, a ja uwielbiam czaszki, szczególnie te meksykańskie. Nazwę zawdzięcza wyglądowi. W kopule cenote znajdują się trzy otwory. Podczas pływania, kiedy spojrzysz w górę, widzisz te trzy otwory i przy sporej dawce wyobraźni, może będziesz w stanie dostrzec tę czaszkę. 

Z góry trudno dopatrzeć się podobieństwa do czaszki. Specjalnie wzleciałam dronem, ale za żadne skarby nie mogłam podobieństwa do czaszki dostrzec. Za to obok głównego większego otworu, jeden z tych dwóch mniejszych kształtem przypominał mi serce.

Cenote uatrakcyjnia huśtawka, na której wszyscy chcą zapozować. I tu pojawia się problem, bo to cenote znajduje się w Tulum, dojazd do niego jest bardzo łatwy i cenote jest mocno oblegane. Zrobienie popularnego zdjęcia „instagramowego” na huśtawce, graniczy z cudem. 

Cenote należy do tych młodszych, ponieważ tylko częściowo jest otwarte. Częściowo wciąż pokrywa je kopuła.

Rada, która tyczy się wszystkich cenotów: przyjeżdżaj jak najwcześniej rano, najlepiej bądź na samym otwarciu. Wtedy będziesz mieć największą szansę, by nacieszyć się miejscem, choćby przez chwilę w samotności.

W cenote można pływać, ale można też nurkować. W najgłębszym miejscu cenote liczy około 16 metrów głębokości.

Godziny otwarcia: 9:00-16:00 Wstęp: 100 pesos

---

Cenote Suytun

Jedno z piękniejszych cenote, jakie widziałam. Nie tylko na żywo, ale i z tych wszystkich, których zdjęcia oglądałam w internecie. Nazwa oznacza „kamienne centrum”. Suytun często jest określany jako najbardziej „instagramowe” cenote. I patrząc na nie, wcale to nie dziwi.

Suytun znajduje się niedaleko popularnego miasteczka Valladolid. W okolicy można doszukać się naprawdę wielu cenotes, które nie będą tak oblegane przez turystów, jak te w okolicy Playa del Carmen czy Tulum.

Wiele osób twierdzi, że te w okolicy Valladolid są dużo piękniejsze. Pewnym jest jednak to, że ceny wstępu do tych w okolicach Valladolid są w dużo przystępniejszej cenie. I w cenie jednego cenote w okolicach Tulum, w okolicach Valladolid można zobaczyć dwa albo i trzy. I to, że te cenoty oferują tańszy wstęp, wcale nie oznacza, że są gorsze.

Do cenote Suytun wybrałam się z samego rana i miałam dużo szczęścia, bo udało mi się w nim przez dłuższą chwilę być niemal samej. Po godzinie przyjechała autobus turystów, a do zdjęć na środku cenote ustawiła się gigantyczna kolejka. Godziny jednak między 12 a 14 to te, w których przez otwór w kopule wpada pięknie światło do środka. Ale też to najchętniej wybierane przez turystów godziny. Coś za coś.

W przypadku tego cenote tłum turystów też jest zaletą, ponieważ przy ich dużej liczbie, możemy się załapać na pokaz rytualny, który we wnętrzu cenote robi naprawdę ogromne wrażenie.

Cenote Suytun znajduje się około 15 minut od miasteczka Valladolid. Można dojechać transportem publicznym lub taksówką. 

Godziny otwarcia: 9:00 – 17:00 Wstęp: 120 pesos

---

---

Cenote Samula

Znajduje się niedaleko Valladolid i należy do kompleksu dwóch cenotów razem z sąsiadującym cenote Xkeken. Samula jest zamknięta, choć ma już niewielki otwór, przez który wpadają promienie słońca, rozświetlając wody cenote i tworząc magiczny klimat. A do tego kaskady wiszących pnączy, dotykających niemal wody. Głębokość Samula sięga do około 35 metrów.

Godziny otwarcia: 9.00 – 18.00 Wstęp: 80 pesos za jeden cenote. Warto jednak kupić wstęp za 125 pesos, w ramach którego możesz odwiedzić oba: Samula i Xkeken.

---

Cenote Xkeken

Znany jest również jako cenote Dzitnup. Nazwa XKeken oznacza świnię i związana jest z legendą. Dawno temu pewni ludzie mieli świnię, która lubiła błąkać się po dżungli. I kiedy wracała, zawsze była potwornie ubłocona. Nawet w dni suche. Dlatego pewnego razu postanowili ją śledzić, by sprawdzić, gdzie się pałęta. Świnia zaprowadziła ich do jaskini, w której odkryli wielki cenote.

Godziny otwarcia: 9.00 – 18:00 Wstęp 80 pesos (w pakiecie z cenote Samula 125 pesos)

---

Laguna Kaan’Luum

Laguna Kaan Luum jest szczególna, ponieważ w środku niej znajduje się cenote głęboki na  ok. 80 metrów. Laguna jest otoczoną rajską dżunglą, a woda mieni się różnymi odcieniami błękitu i zieleni. Można spędzić całe godziny, bujając się w hamaku umieszczonym w wodzie lub wylegiwać się na pomoście. 

Godziny otwarcia: 9:00 – 18:00 Wstęp: 150 pesos, 150 pesos, jeśli chcesz robić zdjęcia z drona

---

 Cenote Tankach – Ha

Cenote Tankach-Ha znajduje się w pobliżu miejscowości i ruin Coba, trzydzieści minut jazdy od miasta Tulum. Tankach-Ha oznacza „głęboką wodę” i w najgłębszym miejscu liczy około 35 metrów i jest najgłębszym z trzech cenotów sąsiadujących ze sobą. Aby dotrzeć do cenote, trzeba pokonać 17 metrów w dół i 83 schodki.

Godziny otwarcia: 8:00 – 18:00 Wstęp: 100 pesos

---

Cenote Multun-Ha

Nazwa oznacza „wzgórze kamieni”i nawiązuje do stosu kamieni, znajdujących się pod platformą, które sprawiają wrażenie majańskich ruin. Cenote jest zamknięte z ogromną kopułą i pięknymi formacjami skalnymi o głębokości od 6 do 17 metrów w najgłębszym miejscu i dopiero od kilku lat jest dostępny dla turystów.

Godziny otwarcia: 9:00 – 18:00 Wstęp: 100 pesos

---

Cenote Choo-Ha

Nazwa w języku Majów oznacza „kroplę wody” i leży około dwunastu metrów pod ziemią. Jest dość płytkim cenote więc na pewno świetnie się nada dla rodzin z dziećmi albo dla osób, które po prostu boją się głębokiej wody tak, jak ja na przykład. Cenote robi naprawdę niesamowite wrażenie i mimo że byliśmy tam w godzinach popołudniowych, to przez dłuższy czas byliśmy w nim sami.

Godziny otwarcia: 9:00 – 18:00 Wstęp: 100 pesos

---

Przydatne informacje:

 Jak dojechać do cenotów?

Cenote Calavera, Coraz i Laguna Kaan Luum znajdują się blisko Tulum. Jeśli mieszkasz w Playa del Carmen albo Cancun to odpowiednio droga zajmie ci godzinę lub dwie dojazdu do Tulum. Dojedziesz ADO z dworca lub transportem publicznym (busikiem). Do Corazon y Kaan Luum najlepiej dojechać rowerem, znajdują się zaledwie kilka kilometrów od Tulum. Rower wypożyczysz w jednej z wielu wypożyczalni w Tulum za 10-15 dolarów.

Do cenotów w Coba dojedziesz busem z Tulum. Możesz też wybrać się na całodniową wycieczkę rowerową, co wyjdzie najtaniej.

Do cenotów w Valladolid najpierw musisz dojechać autobusem z Playa del Carmen, czy Tulum do Valladoli, a z samego miasteczka transportem publicznym lub rowerem/taksówką do wybranych cenotów.

Osobiście polecam wypożyczenie samochodu na kilka dni, by odwiedzić większą liczbę miejsc. Do cenotów w okolicach Tulum dojeżdżałam rowerem. Pozostałe zaplanowałam na kilkudniowy roadtrip po Półwyspie Jukatan. Sprawdź dostępność i ceny wypożyczenia auta.

---

Gdzie nocować?

Tulum

W Tulum tańsze noclegi znajdują się w centrum miasteczka. Do plaży trzeba dojeżdżać , najlepiej rowerem, bo trasa z Tulum w stronę plaży jest bardzo często zakorkowana. Trasa rowerowa na plażę jest dobrze zorganizowana, wiele hoteli wypożycza za darmo rowery swoim gościom i dojazd na plażę nie jest kłopotliwy (ok. 7 km). Natomiast bez wątpienia warto zatrzymać się choć by na jedną noc w hotelu przy plaży. Ceny są jednak trzykrotnie, czterokrotnie wyższe.

W centrum:

• Oostel Smart Hostel – blisko dworca autobusowego, w centrum miasteczka Tulum (ocena 8.8 na Bookingu). Sprawdź dostępność i ceny.
• Casa Abanico Tulum – również blisko dworca, w centrum miasteczka. Miejsce z klimatem, można bezpłatnie pożyczyć rowery (dobre na dojazd na plażę) (ocena naBookingu 9.3). Sprawdź dostępność i ceny.
• Colorbox beds and rooms by Milenium – około 1.2 km od centrum miasteczka, za to blisko kilku cenote, szczególnie blisko jednego z popularniejszych cenotes Dos Ojos. Sprawdź dostępność i ceny.

Tulum przy plaży (Zona Hotelera):

• Selina Tulum – mały pokój z dzieloną łazienką można tu złapać nawet za 120 dolarów Wyższy standard to już cena ok powyżej 300 dolarów. Sprawdź dostępność i ceny.
• Playa Xcanan Tulum – pyszne śniadanie na plaży, darmowe rowery i kajaki. Ceny od 150 dolarów za noc /pokój z widokiem na morze. Sprawdź dostępność i ceny.
• Cielo Maya Beach Tulum – bardzo pomocna obsługa, usytuowanie jak wszystkich hoteli w Zonie Hotelerze idealne. Sprawdź dostępność i ceny.

---

Coba:

• Hotel Sacbe Coba – znajduje się 300 metrów od ruin w Coba oraz 100 metrów od Laguny Coba. Szału ogromnego nie ma, ale cena jest w miarę przystępna jak na okolice. Sprawdź dostępność i ceny.
• Hotel Mayahau Coba – znajduje się w odległości mniej niż jednego kilometra od ruin. Sprawdź dostępność i ceny.

---

Valladolid:

• Hotel Meson del Marques – luksusowy pięciogwiazdkowy hotel mieszczący się w XVII-wiecznym budynku w stylu kolonialnym w centrum miasta w bardzo przystępnej cenie. Sprawdź dostępność i ceny.
• Casa Tia Micha – piękne miejsce z klimatem i niesamowitym ogrodem. Sprawdź dostępność i ceny.
• Hostel Casa Xtakay – przesympatyczni właściciele, pyszne śniadanie, dobra lokalizacja i przystępna cena za pokój dwuosobowy. Sprawdź dostępność i ceny.

---

Na AirBnB masz do wybory zarówno droższe, jak i tańsze opcje noclegowe. Znajdziesz nawet też fajne oferty w strefie hotelowej. Sprawdź i wyszukaj odpowiednie dla Ciebie miejsce.

Co zabrać ze sobą?

Na pewno kapelusz/czapkę, by chroniła przed słońcem. Okulary przeciwsłoneczne, repelenty na komary i krem przeciwsłoneczny. Okulary i rurkę do nurkowania – często można za dodatkową opłatą wypożyczyć je w większości cenotów, podobnie jak i kamizelkę do pływania. Oczywiście strój kąpielowy i ręcznik.

---

WAŻNE:

Nawet, jeśli nie ma takiej informacji przy wejściu, to pamiętaj proszę, by przed wejściem do wody cenote nie używać kremu do opalania, ani żadnych repelentów, by nie zanieczyszczać wody. Najlepiej jednak przed wejściem, wziąć prysznic. Przed wejściem do wielu cenotów jest taka możliwość.

---

---